రామసుందరం
ద్వావింశస్సర్గః
సీతాయా వచనం శ్రుత్వా
పరుషం రాక్షసాధిపః ।
ప్రత్యువాచ తత
స్సీతాం విప్రియం ప్రియదర్శనామ్‌ ॥ 1
రావణుడు, పరుషమైన
సీతావచనాలను విని, ప్రియదర్శిని సీతతో
అప్రియంగా, ఇలా, అన్నాడు.
యథా యథా సాంత్వయితా
వశ్యః స్త్రీణాం తథా తథా ।
యథా యథా ప్రియం వక్తా
పరిభూత స్తథా తథా ॥ 2
“పురుషుడు స్త్రీలను ఎంతెంత
బుజ్జగిస్తాడో, వాళ్లకు, అంతంత వశుడవుతాడు. మఱి ఎంతెంత ప్రియాలు పల్కుతాడో, వారిచే, అంతంత
అవమానింపబడతాడు.
సన్నియచ్ఛతి మే క్రోధం త్వయి
కామ స్సముత్థితః ।
ద్రవతోఽమార్గ మాసాద్య హయా
నివ సుసారథిః ॥ 3
నీమీద నాకు కలిగిన కామం, సమర్థుడైన సారథి, దారితప్పి పరుగెత్తే,
గుఱ్ఱాల్ని, లాగి పట్టే విధంగా, నా
కోపాన్ని అణచివేస్తోంది.
వామః కామో మనుష్యాణాం
యస్మిన్‌ కిల నిబధ్యతే ।
జనే తస్మిం స్త్వనుక్రోశ
స్స్నేహశ్చ కిల జాయతే ॥ 4
కామం అనేది మనుష్యులకు చెడ్డది. అది
ఎవ్వరిమీద గట్టిగా ఏర్పడుతుందో,
వారిమీద దయ, స్నేహం మాత్రమే కల్గుతూంటాయి కదా!.
ఏతస్మా త్కారణా న్న
త్వాం ఘాతయామి వరాననే ।
వధార్హా మవమానార్హాం
మిథ్యాప్రవ్రజితే రతామ్‌ ॥ 5
ఓ వరాననా! నీపై నాకున్న ఈ మోహకారణం వల్ల, అవమానించడానికి, చంపడానికి, తగినదానవైనా, కపటవానప్రస్థవ్రతం
చేస్తున్నవానిపై ఆసక్తి
ఉన్న నిన్ను, చంపటం లేదు.
పరుషా ణీహ వాక్యాని యాని యాని
బ్రవీషి మాం ।
తేషు తేషు వధో యుక్త
స్తవ మైథిలి దారుణః ॥ 6
సీతా! నీవు, నన్ను, ఏయే
పరుషపుమాటలు పలికావో, వాటిలో ఒక్కొక్క మాటకూ, నిన్ను ఊరకేకాక భయంకరంగా, చంపవచ్చు.”
ఏవ ముక్త్వా తు
వైదేహీం రావణో రాక్షసాధిపః ।
క్రోధసంరంభసంయుక్త
స్సీతా ముత్తరమబ్రవీత్‌ ॥ 7
రావణుడు, ఇలా సీతకు
చెప్పి, క్రోధాతిశయాలు
పురికొనగా, మరల ఆమెతో, ఇలా
అన్నాడు.
ద్వౌ మాసౌ రక్షితవ్యౌ
మే యోఽవధిస్తే మయా కృతః ।
తత శ్శయన మారోహ మమ త్వం
వరవర్ణిని ॥ 8
“నీకు పెట్టిన గడువులో,
ఇంకా నేను
వేచి
ఉండవలసింది, రెండునెలలే. ఆ పిమ్మట, వరవర్ణినీ! నీవు నా సెజ్జనెక్కు.
ఊర్ధ్వం ద్వాభ్యాం తు
మాసాభ్యాం భర్తారం మా మనిచ్ఛతీమ్‌ ।
మమ త్వాం ప్రాతరాశార్థ మారభంతే మహానసే ॥ 9
ఆ రెండుమాసాలు అయ్యాక మాత్రం నీవు నన్ను భర్తగా ఇష్టపడకపోతే, ఆ మఱునాడే, నా ప్రాతఃకాలభోజనానికై, వంటింట్లో, నిన్ను, చంపి,
వండుతారు”.
తాం తర్జ్యమానాం
సంప్రేక్ష్య రాక్షసేంద్రేణ జానకీమ్‌ ।
దేవగంధర్వకన్యా స్తా
విషేదు ర్వికృతేక్షణాః ॥ 10
రావణుడలా సీతను బెదరిస్తూండగా, రావణుని కూడా ఉన్న, దేవగంధర్వకాంతలు, వగపువల్ల
ఎఱ్ఱనై, వికారాలైన, కండ్లతో, దుఖించారు.
ఓష్టప్రకారై రపరా వక్త్రనేత్రై స్తథాఽపరాః ।
సీతా మాశ్వాసయామాసు
స్తర్జితాం తేన రక్షసా ॥ 11
కొంతమంది పెదవుల్ని
కదలించి, కొందఱు, ముఖసంజ్ఞలచేత, కనుసైగలచేత, సీతను ఊఱడించారు.
తాభి రాశ్వాసితా సీతా
రావణం రాక్షసాధిపమ్‌ ।
ఉవా చాత్మహితం వాక్యం
వృత్తశౌండీర్యగర్వితమ్‌ ॥ 12
అలా వారిచేత
ఊఱడింపబడ్డ సీత, రావణుని చూసి, పాతివ్రత్యబలగర్వంతో, తనకు హితమైన వాక్యాల్ని
చెప్పింది.
నూనం న తే జనః కశ్చి
దస్తి నిశ్శ్రేయసే స్థితః ।
నివారయతి యో న త్వాం
కర్మణోఽస్మాద్విగర్హితాత్‌ ॥
13
“నీ మేలు గట్టిగా కోరెవాడెవ్వఁడూ ఇక్కడ లేడు. ఈ
అనిందితకార్యంనుండి నిన్ను మరల్చేవాడు ఎవడూ లేడు. ఇది నిజం.
మాంహి ధర్మాత్మనః
పత్నీం శచీమివ శచీపతేః ।
త్వదన్య స్త్రిషు లోకేషు ప్రార్థయే న్మనసాఽపి కః ॥ 14
ఇంద్రునికి శచీదేవిలా, ధర్మాత్ముడు రామునికి పత్నినై ఉన్ననన్ను, ముల్లోకాల్లో నీవొక్కడు తప్ప మఱి ఎవ్వడూ, ఇలా, మనస్సులో కూడా కోరడు.
రాక్షసాధమ రామస్య
భార్యా మమితతేజసః ।
ఉక్తవా నసి యత్పాపం క్వ గత స్తస్య
మోక్ష్యసే ॥ 15
రాక్షసాధమా! అమితతేజస్వి రాముని ఇల్లాలిని, నన్ను,ఇలాంటి
పాపపుమాటలాడావే! నీ వెక్కడికి పోయి, ఈ పాపంనుండి తప్పించుకోగలవు! ఏ లోకానికి పోయినా నిన్నది విడువదు.
యథా దృప్తశ్చ మాతంగః
శశశ్చ సహితౌ వనే ।
తథా ద్విరదవ ద్రామ
స్త్వం నీచశశవత్‌ స్మృతః ॥ 16
అడవిలో మత్తిల్లిన ఏనుగు, కుందేలు (పోరాటానికి)
కూడితే, ఎలా ఉంటుందో, అలా, రాముడు, నీవు, యుద్ధంలో తారసిల్లితే, రాముడు, మదగజంలా,
నీవు,
నీచమైన
కుందేలులా అవుతారు.
సత్వ మిక్ష్వాకునాథం
వైక్షిపన్నిహన లజ్జసే ।
చక్షుషో ర్విషయం తస్య
న తావ దుపగచ్ఛసి ॥
17
క్షుద్రమైన కుందేలులాంటి నీవు, ఇక్కడ, రామప్రభువును నిందిస్తున్నావు, సిగ్గులేకుండా, దొంగతనంగా, నన్ను అపహరించి, తెచ్చి, బింకపుమాట లాడుతున్నావు. నీవింతకూ రాముని కంటబడలేదు.
పడితే తెలిసేది.
ఇమే తే నయనే క్రూరే
విరూపే కృష్ణపింగళే ।
క్షితౌ న పతితే కస్మా
న్మా మనార్య నిరీక్షతః ॥ 18
దుష్టుడా! నన్ను, మరులుగొని చూస్తున్న, నీ
క్రూర, విరూప, కృష్ణపింగళ (నల్లని
గోరోచపువన్నె) నేత్రాలు, ఏల వీడి, నేలపై,
పడవు?
తస్య ధర్మాత్మనః
పత్నీం స్నుషాం దశరథస్య చ ।
కథం వ్యాహరతో మాంతేన
జిహ్వా వ్యవశీర్యతే ॥ 19
ఆ ధర్మాత్ముడు
రామునిపత్నిని. దశరథమహారాజు కోడల్ని. ఇలాంటి నన్నుగూర్చి,
అనరాని మాటలు
అంటున్నావే! ఏల నీనాలుక, చీలికలై
పడలేదు?
అసందేశాత్తు రామస్య
తపస శ్చానుపాలనాత్‌ ।
న త్వాం కుర్మి
దశగ్రీవ భస్మ భస్మార్హతేజసా ॥ 20
దశగ్రీవా! నీవు,
భస్మం చేయతగినవాడవైనా, రాముని ఆదేశం లేనందువల్లా, పాతివ్రత్యరూపమైన నా తపస్సు, తఱుగుతుంది కదా! అని, నిన్ను, భస్మం చేయలేకున్నాను.
నాపహర్తు మహం శక్యా
త్వయా రామస్య ధీమతః !
విధి స్తవ వధార్థాయ
విహితో నాత్ర సంశయః ॥ 21
బుద్ధిమంతుడగు రామునొద్ద
నేనుండగా, నన్ను, అపహరించడం, నీ
తరం కాదు.
నీ చావుకోసం,
రాముడు దూరంగా పోయేలా, విధి,
ఘటించింది. ఇందుకు సందేహం లేదు.
శూరేణ ధనదభ్రాత్రా బలై స్సముదితేన చ
।
అపోహ్య రామం
కస్మాద్ధి దారచౌర్యం త్వయా కృతమ్‌ ॥ 22
‘శూరుణ్ణి, కుబేరుని
తమ్ముణ్ణి, బలవంతుణ్ణి’ అని
చెప్పుకొంటున్నావే. మఱి అలాంటివాడివి, రాముని దూరంగా పంపి, ఆయన భార్య నేల దొంగిలించి, తెచ్చావు? ఆయన ఎదుట పడలేదేమి?” అంది.
సీతాయా వచనం శ్రుత్వా
రావణో రాక్షసాధిపః ।
వివృత్య నయనే క్రూరే
జానకీ మన్వవైక్షత ॥ 23
సీత వచనాలను విని, రావణుడు, ఉగ్రుడై, ఆమె వైపు,
గ్రుడ్లుఱుమి, చూశాడు.
నీలజీమూతసంకాశః
మహాభుజశిరోధరః ।
సింహసత్త్వగతి శ్రీమాన్‌
దీప్తజిహ్వాగ్రలోచనః ॥ 24
అప్పుడు, నీలజీమూతసంకాశుడు, మహాభుజశిరోధరుడు, సింహసత్త్వగతుడు, శ్రీమంతుడు, దీప్తజిహ్వాగ్రలోచనుడు,
చలాగ్రమకుటప్రాంశు
శ్చిత్రమాల్యానులేపనః ।
రక్తమాల్యాంబరధర
స్తప్తాంగదవిభూషణః ॥ 25
చలాగ్రమకుటప్రాంశుడు, చిత్రమాల్యానులేపనుడు, రక్తమాల్యాంబరధరుడు, తప్తాంగదవిభూషణుడు,
శ్రోణిసూత్రేణ మహతా
మేచకేన సుసంవృతః ।
అమృతోత్పాదనద్ధేన
భుజగేనేవ మందరః ॥ 26
అమృతాన్ని పుట్టించటానికి, సర్పంతో
చుట్టబడిన, మందరపర్వతంలా, నల్లని నిడుద
మొలనూలు, చుట్టుకొన్నవాడు,
తాభ్యాం స
పరిపూర్ణాభ్యాం భుజాభ్యాం రాక్షసేశ్వరః ।
శుశుభేఽచలసంకాశ శ్శృంగాభ్యామివ మందరః ॥ 27
రెండు శిఖరాల మందరపర్వతంలా,
నిండుగా ఉన్న, ప్రసిద్దికెక్కిన, రెండు
బాహువులతో, శోభిల్లు, రాక్షసేశ్వరుడు,
తరుణాదిత్యవర్ణాభ్యాం కుండలాభ్యాం
విభూషితః ।
రక్తపల్లవపుష్పాభ్యా
మశోకాభ్యా మివాచలః ॥ 28
రక్తపల్లవపుష్పాలతో నిండి,
రెండు అశోకవృక్షాలు కల పర్వతంలా, తరుణాదిత్యవర్ణకుండలవిభూషితుడు,
స కల్పవృక్షప్రతిమో
వసంత ఇవ మూర్తిమాన్‌ ।
శ్మశానచైత్యప్రతిమో
భూషితోఽపి భయంకరః ॥ 29
కల్పవృక్షసమానుడు,
మూర్తీభవించిన వసంతుడు, భూషితుడైనా,
శ్మశానచైత్యప్రతిమాభయంకరుడు,
అవేక్షమాణో వైదేహీం
కోపసంరక్తలోచనః ।
ఉవాచ రావణ స్సీతాం
భుజంగ ఇవ నిశ్శ్వసన్‌ ॥ 30
కోపసంరక్తలోచనుడు, ఆ
రావణుడు, సీతను చూస్తూ, పాములా బుసలు
కొడుతూ, ఆమెతో, ఇలా అన్నాడు.
అనయే నాభిసంపన్న
మర్థహీన మనువ్రతే ।
నాశయా మ్యహ మద్య
త్వాం సూర్య స్సంధ్యామివౌజసా ॥ 31
“అనయాలతో కూడుకొన్నవాడు,
అర్థహీనుడు, రాముని అనుసరిస్తున్నదానివి. సూర్యుడు, తన తేజస్సుతో, ప్రాతః సంధ్యను, నాశనం చేసినట్లు, నిన్ను,
ఇపుడు, నాశనం చేస్తా”
ఇత్యుక్త్వా మైథిలీం రాజా రావణ శ్శత్రురావణః ।
సందిదేశ తత స్సర్వా రాక్షసీ ర్ఘోరదర్శనాః ॥
32
ఏకాక్షీ మేకకర్ణాం చ
కర్ణప్రావరణాం తథా ।
గోకర్ణీం హస్తికర్ణీం చ లంబకర్ణీ
మకర్ణికామ్‌ ॥ 33
హస్తిపాద్యశ్వపాద్యౌ
చ గోపాదీం పాదచూళికామ్‌ ।
ఏకాక్షీ మేకపాదీం చ
పృథుపాదీ మపాదికామ్‌ ॥ 34
అతిమాత్రశిరోగ్రీవా
మతిమాత్రకుచోదరీం ।
అతిమాత్రాస్యనేత్రాం
చ దీర్ఘజిహ్వా మజిహ్వికామ్‌ ।
అనాసికాం సింహముఖీం
గోముఖీం సూకరీముఖీమ్‌ ॥ 35
అని సీతతో పల్కి,
తర్వాత, ఏకాక్షి,
ఏకకర్ణి, ప్రావరణకర్ణి, గోకర్ణి, హస్తికర్ణి,
లంబకర్ణి, అకర్ణి, హస్తిపాద, అశ్వపాద,
గోపాద, పాదచూళిక, ఏకాక్షి, ఏకపాది,
పృథుపాది, అపాది, అతిమాత్రశిరోగ్రీవాతిమాత్రకుచోదరులు, అతిమాత్రాస్యనేత్రి, దీర్ఘజిహ్విక,
అజిహ్విక, అనాసిక, సింహముఖి, గోముఖి, సూకరీముఖి – ఇలాంటి ఘోరదర్శనులైన, రాక్షస స్త్రీలను, ఇలా,
ఆదేశించాడు.
యథా మద్వశగా సీతా
క్షిప్రం భవతి జానకీ ।
తథా కురుత రాక్షస్య
స్సర్వాః క్షిప్రం సమేత్య చ ॥ 36
‘సర్వరాక్షసాంగనల్లారా! మీరంతా
కలసి, జనకుని కూతురు, సీత, శీఘ్రంగా, నాకు, వశమయ్యేటట్లు, తొందరగా చేయండి.
ప్రతిలోమానులోమైశ్చ
సామదానాదిభేదనైః ।
ఆవర్జయత వైదేహీం దండ
స్యోద్యమనేన చ ॥ 37
ప్రతికూల,
అనుకూల కార్యాలచేతనైనా, సామదానభేదాదులచేతనైనా, వీలు కాకపోతే దండోపాయంచేతనైనా సరే, వైదేహిని, నా వశం చేయండి.”
ఇతి ప్రతిసమాదిశ్య
రాక్షసేంద్రః పునః పునః ।
కామమన్యుపరీతాత్మా జానకీం
పర్యతర్జయత్‌ ॥ 38
రావణుడు, ఈ
రీతిగా, ఆదేశించి, కామక్రోధాదులు, మనసులో, పురిగొనగా,
మాటిమాటికి, సీతను, అదలించాడు.
ఉపగమ్య తతః క్షిప్రం
రాక్షసీ ధాన్యమాలినీ ।
పరిష్వజ్య దశగ్రీవ
మిదం వచన మబ్రవీత్‌ ॥ 39
అప్పుడు,
రావణుని కడగొట్టు భార్య, ధాన్యమాలిని అనే రాక్షసి, తొందరగా దగ్గరకు వచ్చి, రావణుని, కౌగిలించుకొని, ఇలా అంది.
మయా క్రీడ మహారాజ
సీతయా కిం త వానయా ।
వివర్ణయా కృపణయా మానుష్యా
రాక్షసేశ్వర ॥ 40
“మహారాజా! నాతో,
క్రీడించు. వివర్ణ, దీనురాలు, మానవకాంత, సీత, నీకేల?
నూన మస్యా మహారాజ న
దివ్యాన్‌ భోగసత్తమాన్‌ ।
విదధా త్యమరశ్రేష్ఠ స్తవ బాహుబలార్జితాన్‌ ॥ 41
బాహుబలంతో,
నీవు, ఆర్జించిన, దివ్యభోగాలను
అనుభవించే భాగ్యం, ఈమెకు, బ్రహ్మదేవుడు, నిశ్చయంగా, విధించలేదు.
అకామాం కామయానస్య
శరీరముపతప్యతే ।
ఇచ్ఛంతీం కామయానస్య ప్రీతి
ర్భవతి శోభనా ॥ 42
కామేచ్ఛ లేనిదాన్ని, కామిస్తే, దేహానికి, వట్టి పరితాపమే,
కానీ, ప్రయోజనం లేదు. తన్ను, వలచే, ఇంతిని, కోరేవానికి. మంచి సంతోషం కల్గుతుంది.”
ఏవ ముక్తస్తు
రాక్షస్యా సముత్
క్షిప్త
స్తతో బలీ ।
ప్రహస న్మేఘసంకాశో
రాక్షస స్స న్యవర్తత ॥ 43
మేఘం లాంటి,
మేను కల, ఆ రావణుడు, ధాన్యమాలిని, చెప్పింది, విని,
ధాన్యమాలినిచే విడువబడి, నవ్వుతూ,
వెనుకకు మఱలాడు.
ప్రస్థిత స్స
దశగ్రీవః కంపయ న్నివ మేదినీమ్‌ ।
జ్వలద్భాస్కరవర్ణాభం ప్రవివేశ నివేశనమ్‌
॥ 44
ఆ దశగ్రీవుడు, భూమి
వడకేలా, అడుగులు వేస్తూ, జ్వలిస్తున్న సూర్యప్రకాశంతో
సమానంగా, వెల్గుతున్న, నిజగృహంలోకి, ప్రవేశించాడు,
దేవగంధర్వకన్యాశ్చ
నాగకన్యాశ్చ సర్వతః ।
పరివార్య దశగ్రీవం
వివిశు స్తం గృహోత్తమమ్‌ ॥ 45
దేవగంధర్వనాగకన్య్హలు దశగ్రీవుని
చుట్టూ చేరి, అతనితో కూడా. ఆ గృహంలోకి. ప్రవేశించారు.
స మైథిలీం ధర్మపరా మవస్థితాం
ప్రవేపమానాం పరిభర్త్స్య రావణః ।
విహాయ సీతాం మదనేన
మోహితః
స్వ మేవ వేశ్మ ప్రవివేశ భాస్వరమ్‌
॥ 46
ధర్మపరాయణురాలు,
దృఢచిత్తురాలు, భయకంపితురాలు, మైథిలిని
ఆ రావణుడు ఈ రీతిగా, బెదిరించి, అంత, ఆమెను, విడచి, మన్మథ మోహితుడై, తన గృహానికి, పోయాడు.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
రామాయ
రామభద్రాయ రామచంద్రాయ వేధసే | రఘునాథాయ నాథాయ సీతాయాః పతయే నమః ||27||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్వాల్మీకిరామాయణే ఆదికావ్యే సుందరకాండే ద్వావింశస్సర్గః
(22)
మంగళం
మహత్
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి