రామసుందరం
పంచవింశస్సర్గః
తథా
తాసాం వదంతీనాం పరుషం దారుణం బహు ।
రాక్షసీనా
మసౌమ్యానాం రురోద జనకాత్మజా ॥ 1
ఆ విధంగా, మృదుత్వం లేని ఆ రాక్షస
స్త్రీలు, పరుషంగా, బహుదారుణంగా, పలుమాట లాడుతూంటే, సీత విని,
ఎంతో రోదించింది.
ఏవ
ముక్తాతు వైదేహీ రాక్షసీభి ర్మనస్వినీ ।
ఉవాచ
పరమత్రస్తా బాష్పగద్గదయా గిరా ॥ 2
మనస్విని
సీత, ఆ రాక్షస స్త్రీల
బెదిరింపుమాటలను విని, మిక్కిలి భయపడి,
బాష్పగద్గదయై, ఇలా అంది.
న
మానుషీ రాక్షసస్య భార్యా భవితు మర్హతి ।
కామం
ఖాదత మాం సర్వా న కరిష్యామి వో వచః ॥ 3
“ఎప్పటికీ మానవస్త్రీ రాక్షసునికి భార్య కాదగదు. యథేచ్ఛగా మీరందఱూ నన్ను తినేయండి. నేను మీరు
చెప్పినట్లు చేయను.”
సా
రాక్షసీమధ్యగతా సీతా సురసుతోపమా ।
న
శర్మ లేఖే దుఃఖార్తా రావణేన చ తర్జితా ॥ 4
ఆవిధంగా, రావణునిచేత, బెదరింపఁబడి,
దుఃఖంతో, బాధపడుతూ, రాక్షసస్త్రీల నడుమ
ఉన్న, దేవకన్యతో సమానమైన, ఆ సీత, సుఖాన్ని పొందకుంది.
వేపతే
స్మాధికం సీతా విశంతీ వాంగ మాత్మనః ।
వనే
యూథపరిభ్రష్టా మృగీ కోకైరివార్దితా ॥ 5
అడవిలో, తన గుంపు తప్పి, తోడేళ్లచేత,
బాధింపబడే లేడిలా, సీత, తన శరీరాన్ని, దగ్గరకు ముడుచుకొంటూ, వణకుతోంది.
సా
త్వశోకస్య విపులాం శాఖా మాలంబ్య పుష్పితాం ।
చింతయామాస
శోకేన భర్తారం భగ్నమానసా ॥ 6
భగ్నమానస, ఆ సీత, చక్కగా పుష్పించిన, అశోకవృక్షపు
ఒక పెద్దకొమ్మను పట్టుకొని, దుఖంతో,
పెనిమిటిగుఱించి, ఆలోచించసాగింది.
సా
స్నాపయంతీ విపులౌ స్తనౌ నేత్రజలస్రవైః ।
చింతయంతీ
న శోకస్య త దాంత మధిగచ్చతి ॥ 7
తన విపులవక్షస్థలాన్ని, కన్నీటితో, తడిపేస్తూ, రామునే
చింతిస్తూ, ఏడుస్తున్న, ఆమె, దుఖానికి, అంతమే లేకపోయింది.
సా
వేపమానా పతితా ప్రవాతే కదళీ యథా ।
రాక్షసీనాం
భయత్రస్తా వివర్ణవదనాఽభవత్‌ ॥ 8
పెద్దగాలికి అరటిచెట్టులా, ఆమె, కపించిపోతూ, క్రిందపడి, రాక్షసస్త్రీల భయంతో, వివర్ణవదన,(తెల్లబాఱినముఖం కల్గినది) అయ్యింది.
తస్యా
స్సా దీర్ఘవిపులా వేపంత్యా సీతయా తదా ।
దదృశే
కంపినీ వేణీ వ్యాళీవ పరిసర్పతీ ॥ 9
వణకుతున్న, ఆ సీతయొక్క పొడవైన, విపులమైన జడ కదులుతూ ఉండటంతో, విలవిల చలిస్తున్న, సర్పంలా కనిపిస్తోంది.
సా
నిశ్శ్వసంతీ దుఃఖార్తా శోకోపహతచేతనా ।
ఆర్తా
వ్యసృజ దశ్రూణి మైథిలీ విలలాప హ ॥ 10
ఆ సీత, ఇలా దుఃఖంతో, బుద్ధి కలతపడగా,
నిట్టూర్పులు విడుస్తూ, కన్నీళ్లు కారుస్తూ, ఏడ్చింది.
హా
రామేతి చ దుఃఖార్తా హా పున ర్లక్ష్మణేతి చ ।
హా
శ్వశ్రు మమ కౌసల్యే హా సుమిత్రేతి భామినీ ॥ 11
సీత, ఇలా దుఃఖార్తయై, “హా రామా!” అని, ‘హా లక్ష్మణా!’ అని, ‘హా నా అత్తా కౌసల్యా!’ ‘హా సుమిత్రా’ అని విలపించింది.
లోకప్రవాద
స్సత్యోఽయం పండితై స్సముదాహృతః ।
అకాలే
దుర్లభో మృత్యు స్స్త్రియా వా పురుషస్య వా ॥ 12
య
త్రాహ మేవం క్రూరాభీ రాక్షసీభి రి హార్దితా ।
జీవామి
హీనా రామేణ ముహూర్త మపి దుఃఖితా ॥ 13
నేను, ఇక్కడ, ఇలా, క్రూర
రాక్షసస్త్రీలచే, పీడింపబడుతూ, రాముడు
లేకుండా, దుఃఖితనై, ప్రాణాలు విడువలేక, ముహూర్తమైనా జీవిస్తున్నాను. కాబట్టి, ‘స్త్రీకైనా, పురుషునకైనా, (తామే కోరినా సరే) అకాలంలో (మరణకాలం కానప్పుడు/ఈశ్వరేచ్ఛ లేనప్పుడు) మృత్యువు దుర్లభం’ అని పండితులు చెప్పే మాట సత్యం.
ఏషాఽల్పపుణ్యా
కృపణా వినశిష్యా మ్యనాథవత్‌ ।
సముద్రమధ్యే
నౌః పూర్ణా వాయువేగై రివాహతా ॥ 14
సముద్రమధ్యంలో, వాయువేగంచేత, నిండు నౌక,
కొట్టబడి, కూలినట్లు, అల్పపుణ్యను, దీనురాలను అయిన నేను, అనాథలా నశిస్తాను.
భర్తారం
త మపశ్యంతీ రాక్షసీవశ మాగతా ।
సీదామి
ఖలు శోకేన కూలం తోయహతం యథా ॥ 15
నా భర్తను, చూడలేని నేను, ఈ రాక్షసస్త్రీలకు చిక్కి, జలంచే కూల్చబడిన గట్టులా, శోకంతో నశించిపోతాను
కదా!.
తం
పద్మదళపత్రాక్షం సింహవిక్రాంతగామినమ్‌ ।
ధన్యాః
పశ్యంతి మే నాథం కృతజ్ఞం ప్రియవాదినమ్‌ ॥ 16
తామరపూరేకుల్లాంటి
కన్నులు, సింహపునడక, కల్గినవాడు, కృతజ్ఞుడు, ప్రియం పలికేవాడు అయిన, నా నాథుని, పుణ్యాత్ములు చూస్తారు.
సర్వథా
తేన హీనాయా రామేణ విదితాత్మనా ।
తీక్ష్ణం
విష మివాస్వాద్య దుర్లభం మమ జీవితమ్‌ ॥ 17
విదితాత్ముడైన
రాముని, పాసిన, నాకు, తీక్ష్ణమైన విషం ఆస్వాదించినట్లు, అన్నివిధాలుగానూ, జీవితం ఇక దుర్లభం.
కీదృశం
తు మయా పాపం పురా జన్మాంతరే కృతమ్‌ ।
యేనేదం
ప్రాప్యతే దుఃఖం మయా ఘోరం సుదారుణమ్‌ ॥ 18
నాకు, ఇప్పుడు, ఘోరం, దారుణం అయిన
దుఃఖం కల్గింది. కాబట్టి, పూర్వజన్మలో,
ఎంత దారుణమైన పాపం చేశానో కదా!
జీవితం
త్యక్తు మిచ్ఛామి శోకేన మహతా వృతా ।
రాక్షసీభిశ్చ
రక్షంత్యా రామో నాసాద్యతే మయా ॥ 19
రాక్షసస్త్రీలు
కావలి ఉన్నారు. కాబట్టి, రాముని పొందలేను. అందువల్ల,
ఇట్టి మహాదుఃఖాన్ని అనుభవిస్తున్న నేను, ఇక జీవించను.
ధిగస్తు
ఖలు మానుష్యం ధి గస్తు పరవశ్యతాం ।
న
శక్యం య త్పరిత్యక్తు మాత్మచ్ఛందేన జీవితమ్‌ ॥ 20
ఇచ్ఛామరణానికి వీలు లేని, మానవజన్మ, పరాధీన జీవితం, రెండూ
నింద్యాతినింద్యమైనవి.
------------------------------------------------------------------------------
మాతా
రామో మత్పితా రామచన్ద్రః, స్వామీ రామో మత్సఖా
రామచన్ద్రః |
సర్వస్వం
మే రామచన్ద్రో దయాళుః, నాన్యం జానే నైవ జానే న
జానే ||30||
ఇత్యార్షే
శ్రీమద్వాల్మీకిరామాయణే ఆదికావ్యే సుందరకాండే పంచవింశస్సర్గః (25)
మంగళం మహత్
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి