రామసుందరం
ద్వితీయస్సర్గః
స సాగర మనాధృష్య మతిక్రమ్య మహాబల: |
త్రికూట శిఖరే లంకాం స్థితాం స్వస్థో దదర్శ
హ || 1
ఆ మహాబలుడు,
సముద్రాన్ని అవలీలగా
దాటి, స్వస్థచిత్తుడై, త్రికూటశిఖరాన ఉన్న లంకను చూశాడు.
తత: పాదపముక్తేన
పుష్ప వర్షేణ వీర్యవాన్
|
అభివృష్ట: స్థితస్తత్ర బభౌ పుష్పమయో యథా || 2
ఆ పర్వతం మీద వృక్షాలు
వర్షంలా కురిపించే
పూలతో , ఆయన శరీరం, పుష్పమయమైంది.
యోజనానాం శతం శ్రీమాన్ తీర్త్వా౭ప్యుత్తమవిక్రమ: |
అనిశ్శ్వసన్ కపిస్తత్ర న గ్లాని మధిగచ్ఛతి || 3
నూఱు యోజనాల
సముద్రాన్ని దాటి కూడా ఆయన ఏమాత్రం అలసట పొందలేదు.
పైగా ఒక్క నిట్టూర్పు నైనా విడవలేదు.
శతాన్యహం యోజనానాం క్రమేయం సుబహూన్యపి |
కిం పున స్సాగర స్యాంతం
సంఖ్యాతం శతయోజనమ్ || 4
"వందల
యోజనాలనైనా దాటగలను. ఒక్క నూఱు యోజనాల సముద్రాన్ని దాటడంలో ఆశ్చర్యమేముంది" అనుకొన్నాడు.
స తు వీర్యవతాం శ్రేష్ఠ:
ప్లవతామపి చోత్తమ: |
జగామ వేగవాన్ లంకాం లంఘయిత్వా మహోధధిమ్ || 5
వీరులలో శ్రేష్ఠుడు,
ఎగిరేవారిలో ఉత్తముడు
కాబట్టి ఆయన మహసముద్రాన్ని దాటి,
లంకను చేరగలిగాడు.
శాద్వలాని చ నీలాని గంధవంతి వనాని చ |
గండవంతి చ మధ్యేన జగామ నగవంతి చ || 6
ఆయన, నల్లని పచ్చిక నేలలు, గండశిలలు,
నగాలు, (వృక్షాలు, కొండలు)
సువాసనలు కలిగిన
అడవులను మధ్యమార్గాన చూస్తూ వెళ్లాడు.
శైలాంశ్చ తరుసంఛన్నాన్ వనరాజీశ్చ పుష్పితా: |
అభిచక్రామ తేజస్వీ హనుమాన్ ప్లవగర్షభ: || 7
దట్టంగా
వృక్షాలున్నపర్వత శిఖరాలను, పుష్పించిన వనాలను దాటాడు.
స తస్మిన్నచలే తిష్ఠన్ వనాన్యుపవనాని చ |
స నగాగ్రే చ తాం లంకాం దదర్శ పవనాత్మజ: || 8
ఆయన, లంబపర్వతంపై ఉండి,
అక్కడి వనాలను, ఉపవనాలను, (తోటలను)
త్రికూట పర్వత శిఖరంపై
ఉన్న లంకను చూశాడు.
సరళాన్ కర్ణికారాంశ్చ ఖర్జూరాంశ్చ సుపుష్పితాన్ |
ప్రియాళాన్ ముచుళిందాంశ్చ
కుటజాన్ కేతకానపి || 9
అక్కడి
సరళ (దేవదారు), కొండగోగు, ఖర్జూరం, మోరటి, నిమ్మ చెట్లను, కొండమల్లె, మొగలి పొదలను,
ప్రియంగూన్ గంధపూర్ణాంశ్చ నీపాన్ సప్తచ్ఛదాం స్తథా |
అసనాన్ కోవిదారాంశ్చ కరవీరాంశ్చ పుష్పితాన్ || 10
సువాసనల పిప్పలి, కడిమి, ఏడాకుల అరటి, వేగిస, కాంచన, పుష్పించిన గన్నేరు చెట్లను,
పుష్పభారనిబద్ధాంశ్చ తథాముకుళితానపి |
పాదపాన్ విహగాకీర్ణాన్ పవనాధూతమస్తకాన్ || 11
పూలభారంతో వంగిన,
మొగ్గ తొడిగిన,
వివిధ పక్షులతో నిండిన,
గాలికి తలలూపే ఇతర
చెట్లను,
హంసకారండవాకీర్ణా వాపీ: పద్మోత్పలాయుతా: |
ఆక్రీడాన్ వివిధాన్ రమ్యాన్
వివిధాంశ్చ జలాశయాన్ || 12
హంసలు, కారండపక్షులు, పద్మాలు, కలువలు కల దిగుడుబావులు, సుందర
విహారస్ఠలాలు, జలాశయాలు,
సంతతాన్ వివిధైర్వృక్షై: సర్వర్తుఫలపుష్పితై: |
ఉద్యానాని చ రమ్యాణి
దదర్శ కపికుంజర: || 13
అన్ని ఋతువుల్లోనూ పుష్పించే, ఫలించే వృక్షాలను, అందమైన
ఉద్యానవనాలను, ఆయన, చూశాడు.
సమాసాద్య చ లక్ష్మీవాన్
లంకాం రావణపాలితామ్ |
పరిఖాభి: సపద్మాభి:
సోత్పలాభి రలంకృతామ్ || 14
లంకను సమీపించాడు. ఆ
లంక పద్మాలు, కలువలు కల అగడ్తలతో,
సీతాపహరణార్థేన
రావణేన సురక్షితామ్ |
సమంతాద్విచరద్భిశ్చ రాక్షసైరుగ్రధన్విభి: || 15
సీతను అపహరించిన
రావణుని రక్షణలో ఉంది. ఉగ్రధనస్సులను ధరించిన రాక్షసులు
కావలి కాస్తున్నారు.
కాంచనేనావృతాం రమ్యాం
ప్రాకారేన మహాపురీమ్ |
గృహైశ్చ గ్రహసంకాశై: శారదాంబుదసన్నిభై: || 16
బంగారు ప్రాకారాలతో, తెల్లని, గ్రహ సదృశ (సమాన) గృహాలతో,
పాండురాభి: ప్రతోళీభి: ఉచ్చాభి
రభిసంవృతామ్ |
అట్టాలకశతాకీర్ణాం పతాకాధ్వజశోభితామ్ || 17
స్వచ్ఛాలై, విశాలమైన
ప్రధాన వీథులతో, లెక్కలేనన్ని కోట బురుజులతో, పతాక
ధ్వజాలతో,
తోరణై: కాంచనైర్దివ్యై: లతాపంక్తివిచిత్రితై: |
దదర్శ హనుమాన్ లంకాం దివి దేవపురీం యథా || 18
బంగారు తోరణాలతో, విచిత్ర
లతా పంక్తులతో, అమరావతిలా
వెలిగిపోతోంది.
గిరిమూర్ధ్ని స్థితాం లంకాం పాండురైర్భవనై: శ్శుభై: |
దదర్శ స కపిశ్రేష్ఠ: పురమాకాశగం
యథా || 19
తెల్లని, అందమైన భవనాలతో ఆ లంక, త్రికూట
శిఖరాన ఉండడంతో, హనుమంతుడు, దాన్ని, 'ఆకాశపురం'గా భావించాడు.
పాలితాం రాక్షసేంద్రేణ నిర్మితాం విశ్వకర్మణా |
ప్లవమానామివాకాశే
దదర్శ హనుమాన్ పురీమ్ || 20
రావణ పాలితమై, విశ్వకర్మ
నిర్మితమైన ఆ పురం, 'ఆకాశంలో తేలియాడుతోందా' అన్నట్లుంది.
వప్రప్రాకారజఘనాం
విపులాంబునవాంబరామ్ |
శతఘ్నీశూలకేశాంతా మట్టాలకవతంసకామ్ || 21
కోట ప్రాకారమే జఘనంగా, విపులమైన
సముద్ర / అగడ్తలలోని
జలాలే నూత్నవస్త్రాలుగా, శతఘ్నులు, శూలాలే కేశపాశాలుగా, కోట
బురుజులే కర్ణాభరణాలుగా భాసిల్లే, సుందరిలా,
మనసేవ కృతాం లంకాం
నిర్మితాం విశ్వకర్మణా |
ద్వార ముత్తర మాసాద్య చింతయామాస వానర: || 22
విశ్వకర్మ, మనసు
పెట్టి నిర్మించిన, ఆ లంక ఉత్తరద్వారం దగ్గరకు చేరి, మారుతి, ఆలోచన మొదలుపెట్టాడు.
కైలాసశిఖరప్రఖ్యామ్
ఆలిఖంతీ మివాంబరమ్ |
డీయమానా మివాకాశ ముచ్ఛ్రితై ర్భవనోత్తమై: || 23
"ఈ
నగరం, కైలాస శిఖర సమానమై,
అంబరాన్నంటే మహాభవనాలతో,
ఆకాశంలో ఎగురుతోందా? అన్నట్లుంది.
సంపూర్ణాం రాక్షసైర్ఘోరై:
నాగైర్భోగవతీమివ |
అచింత్యాం సుకృతాం స్పష్టాం
కుబేరాధ్యుషితాం పురా || 24
పూర్వం కుబేరుని
అధీనంలో ఉండి, స్పష్టంగా, చక్కగా నిర్మింపబడిన ఈ
పురం నాగజాతులుండే భోగవతి (పాతాళం) లా భయంకరమైన రాక్షసులతో నిండి ఉంది.
దంష్ట్రిభిర్బహుభిశ్శూరైః శూలపట్టిసపాణిభి: |
రక్షితాం రాక్షసైర్ఘోరై: గుహామాశీవిషైరివ || 25
సర్పాలు కావలి కాచే
గుహలా, ఈ లంక, కోఱలు, శూలాలు, పట్టిసాలు, ధరించిన ఎంతోమంది శూరులైన రాక్షసులచే
రక్షింపబడుతోంది".
తస్యాశ్చ మహతీం గుప్తిం సాగరం చ నిరీక్ష్య స: |
రావణం చ రిపుం ఘోరం చింతయామాస వానర: || 26
లంక రక్షణ విధానాన్ని,
దాని చుట్టూ ఉన్న
సముద్రాన్ని చూచి, మారుతి, రావణుని భయంకరమైన శత్రువుగా భావించి, ఇలా ఆలోచించాడు.
ఆగత్యాపీహ హరయో భవిష్యంతి నిరర్థకా: |
న హి యుద్ధేన వై లంకా శక్యా జేతుం సురైరపి || 27
"వానరులు
ఇక్కడికి వచ్చినా ఏం ప్రయోజనం లేదు. ఈ లంకను జయించడం దేవతలవల్ల కూడా కాదు.
ఇమాం తు విషమాం దుర్గాం లంకాం రావణపాలితామ్ |
ప్రాప్యాపి స మహాబహు: కిం కరిష్యతి రాఘవ: || 28
ఎంతటివారికైనా
ప్రవేశించ శక్యం కానిది
ఇది. రాముడు, మహాబాహువైనా లంకను చేరి, ఏం చేయగలడు?
అవకాశో న సాంత్వస్య రాక్షసేష్వభిగమ్యతే |
న దానస్య న భేదస్య నైవ యుద్ధస్య దృశ్యతే || 29
రాక్షసులు కాబట్టి
సామోపాయానికి అవకాశం లేదు. ధనవంతులు కాన దానమూ పనిచేయదు.
బలవంతులు కాబట్టి
భేదానికీ చోటు లేదు. ఇక యుద్ధమన్న పరిస్థితి కనిపించడం లేదు.
(4 ఉపాయాలూ* నిరర్థకాలు )
చతుర్ణామేవ హి గతి:
వానరాణాం మహాత్మనామ్ |
వాలిపుత్రస్య నీలస్య
మమ
రాజ్ఞశ్చ ధీమత: || 30
అంగదుడు,* నీలుడు,*
నేను, సుగ్రీవుడు * నలుగురం మాత్రమే
లంకలోకి ప్రవేశించగలం.
యావజ్జానామి వైదేహీం యది జీవతి వా న వా |
తత్రైవ చింతయిష్యామి దృష్ట్వా తాం జనకాత్మజామ్ || 31
అయినా వైదేహి* బ్రతికి ఉందా లేదా అని తెలుసుకొని,
ఆమెను చూచిన తర్వాతే ఆలోచించడం యుక్తం.”
తతస్స చింతయామాస ముహూర్తం కపికుంజర: |
గిరిశృంగే స్థితస్తస్మిన్ రామస్యాభ్యుదయే రత: || 32
రామాభ్యుదయరతుడైన
హనుమంతుడు,
ఆ గిరి శిఖరం మీద నిలచి,
క్షణం ఆలోచించాడు.
అనేన రూపేణ మయా న శక్యా రక్షసాం పురీ |
ప్రవేష్టుం రాక్షసైర్గుప్తా క్రూరైర్బలసమన్వితై: || 33
“ క్రూరులు, బలవంతులు అయిన
రాక్షసులు రక్షించే ఈ
లంకాపురంలోకి, నే నీ రూపంలో ప్రవేశించడం అసాధ్యం.
ఉగ్రౌజసో మహావీర్యా బలవంతశ్చ రాక్షసా: |
వంచనీయా మయా సర్వే జానకీం పరిమార్గతా || 34
ఉగ్రులు, మహాబలురైన
ఈ రాక్షసుల కన్నుగప్పి,
జానకి*ని వెతకాలి.
లక్ష్యాలక్ష్యేణ రూపేణ రాత్రౌ లంకాపురీ మయా |
ప్రవేష్టుం ప్రాప్తకాలం మే కృత్యం సాధయితుం మహత్ || 35
కనబడీ కనబడని (సూక్ష్మ) రూపాన్ని ధరించి,
రాత్రిపూట ప్రవేశించటం
యుక్తం”.
తాం పురీం తాదృశీం దృష్ట్వాదురాధర్షాం సురాసురై: |
హనుమాన్ చింతయామాస వినిశ్చిత్య ముహుర్ముహు: || 36
సురాసురులకు
దుర్భేద్యమైన లంకను చూచి, సీతను వెతికే రీతిని నిశ్చయింఛుకొన్నా,
హనుమంతుడు, మాటిమాటికీ ఆలోచించాడు.
కేనోపాయేన పశ్యేయం మైథిలీం జనకాత్మజామ్ |
అదృష్టో రాక్షసేంద్రేణ రావణేన దురాత్మనా || 37
“రావణునికి తెలియకుండా మైథిలి*ని చూడాలి. దానికేది ఉపాయం?
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం రామస్య విదితాత్మన: |
ఏకామేకశ్చ పశ్యేయం రహితే జనకాత్మజామ్ || 38
రామకార్యం భంగం కాకుండా
ఎలా ప్రవర్తించాలి? ఏకాంత ప్రదేశంలో ఒంటరిగా ఉండే
సీతను
నేనొక్కడనే ఎలా చూడగలను?
భూతాశ్చార్థా విపద్యంతే దేశకాలవిరోధితా |
విక్లబం దూతమాసాద్య తమస్సూర్యోదయే యథా || 39
దూత అవివేకం వల్ల
ఫలితాలనిచ్చే పనులు
కూడా దేశకాలవిరోధాలై సూర్యోదయకాలంలో చీకట్లలా నశిస్తాయి.
అర్థానర్థాంతరే బుద్ధి:
నిశ్చితాపి న శోభతే |
ఘాతయంతి హి కార్యాణి
దూతా: పండితమానిన: || 40
తాము పండితులమని
అహంకరించే దూతలవల్ల ఏం చేయాలో ముందే నిశ్చయించిన
పనులైనా సఫలం కావు.
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం వైక్లబ్యం న కథం భవేత్ |
లంఘనం చ సముద్రస్య కథం ను న వృథా భవేత్ || 41
ఏం చేస్తే,
రామకార్యం చెడకుండా,
నాకు అవివేకి అనే పేరు
రాకుండా, సముద్ర లంఘనం వ్యర్థం కాకుండా.
ఉంటుంది?
మయి దృష్టే తు రక్షోభీ రామస్య విదితాత్మన: |
భవేద్వ్యర్థమిదం కార్యం
రావణానర్థమిచ్ఛత: || 42
నేను,
రాక్షసుల కంటబడితే,
రావణసంహారాన్ని
కోరుతున్న
రాముని కార్యం వ్యర్థం.
న హి శక్యం క్వచిత్ స్థాతు మవిజ్ఞాతేన రాక్షసై: |
అపి రాక్షసరూపేణ కిముతాన్యేన కేనచిత్ || 43
రాక్షసరూపాన్ని
ధరించినా, లంకలో ఎక్కడుండటానికి సాధ్యం కాదు.
రాక్షసులు పసిగట్టగలరు.
ఇక ఇతర రూపాల గుఱించి,
చెప్పడం ఎందుకు?
వాయురప్యత్ర నాజ్ఞాత:
చరేదితి మతిర్మమ |
న హ్యస్త్యవిదితం కించిత్ రాక్షసానాం బలీయసామ్ || 44
రాక్షసులకు తెలియకుండా
ఈ లంకలో
గాలి కూడా
తిరగదనుకొంటున్నాను.
వీరికి తెలియనిది లేదు.
ఇహాహం యది తిష్ఠామి స్వేన రూపేణ సంవృత: |
వినాశముపయాస్యామి భర్తురర్థశ్చ హీయతే || 45
నేనిక్కడ నా నిజరూపంతో
ఉంటే నాకు కీడు తప్పదు.
ప్రభుకార్యం కూడా
చెడిపోతుంది.
తదహం స్వేన రూపేణ రజన్యాం హ్రస్వతాం గత: |
లంకామభిషపతిష్యామి రాఘవస్యార్థసిద్ధయే || 46
అందువల్ల
సూక్ష్మరూపాన్ని ధరించి,
రాత్రివేళ లంకలోకి
ప్రవేశిస్తాను.
రావణస్య పురీం రాత్రౌ ప్రవిశ్య సుదురాసదామ్ |
విచిన్వన్ భవనం సర్వం ద్రక్ష్యామి జనకాత్మజామ్ || 47
తేలికగా ప్రవేశించరాని
ఈ నగరాన్ని
రాత్రివేళ ప్రవేశించి,
అన్ని భవనాలను పూర్తిగా
వెదకి, సీతను దర్శిస్తాను."
ఇతి నిశ్చిత్య హనుమాన్ సూర్యస్యాస్తమయం కపి: |
ఆచకాంక్షే తదా వీరో వైదేహ్యా దర్శనోత్సుక: || 48
అని హనుమంతుడు
నిశ్చయించుకొని, వైదేహీ దర్శనార్థం
ఉత్సుకత పడుతూ
సూర్యాస్తమయం కోసం
ఎదురుచూడసాగాడు.
సూర్యే చాస్తంగతే రాత్రౌ
దేహం సంక్షిప్య మారుతి: |
పృషదంశకమాత్రస్సన్ బభూవాద్భుతదర్శన: || 49
సూర్యుడస్తమించగానే
వాయుపుత్రుడు,
మార్జాల*మంత ప్రమాణాన
తన రూపాన్ని
కుదించుకొని, చూసేవారికి ఆశ్చర్యం కల్గించాడు.
ప్రదోషకాలే హనుమాన్ తూర్ణముత్పుత్య వీర్యవాన్ |
ప్రవివేశ పురీం రమ్యాం సువిభక్తమహాపథామ్ || 50
ఆ ప్రదోష*కాలంలో
వేగంగా ఎగిరి,
చక్కగా విభజింపబడిన
రాజమార్గాలు కల
లంకలోకి ప్రవేశించాడు.
ప్రాసాదమాలావితతాం స్తంభై: కాంచనరాజతై: |
శాతకుంభమయైర్జాలై:
గంధర్వనగరోపమామ్ || 51
ప్రాసాదాల వరుసలతో
బంగారు వెండి స్తంభాలతో
బంగారు కిటికీలతో
గంధర్వనగరంలా,
సప్తభౌమాష్టభౌమైశ్చ స దదర్శ మహాపురీమ్ |
తలై: స్ఫటికసంకీర్ణై:
కార్తస్వరవిభూషితై: || 52
తలాలు స్ఫటికమణులతో
పొదగబడి, సువర్ణభూషితాలైన
ఏడంతస్తుల, ఎనిమిదంతస్తుల
భవనాలతో ఒప్పే
ఆ నగరాన్ని హనుమంతుడు చూశాడు.
వైడూర్యమణిచిత్రైశ్చ ముక్తాజాలవిభూషితై: |
తలైశ్శుశుభిరే తాని
భవనాన్యత్ర రక్షసామ్ || 53
రాక్షస భవన భూభాగాలు
వైడూర్యమణులతో
చిత్రింపబడి, ముత్యాలతో అలంకరింపబడి,
ప్రకాశిస్తున్నాయి.
కాంచనాని చ చిత్రాణి తోరణాని చ రక్షసామ్ |
లంకాముద్యోతయామాసు:
సర్వతస్సమలంకృతామ్ || 54
రాక్షసగృహచిత్రతోరణాలు
బంగారంతో
నిర్మింపబడినవై సమలంకృతమైన
లంకను మఱింత
ప్రకాశింపచేస్తున్నాయి.
అచింత్యామద్భుతాకారాం దృష్ట్వా లంకాం మహాకపి: |
ఆసీద్విషణ్ణో హృష్టశ్చ
వైదేహ్యా దర్శనోత్సుకః || 55
అచింత్యం, అద్భుతం అయిన ఆ లంకను చూచి, హనుమంతుడు,
విషాదానికీ లోనయ్యాడు.
వైదేహీదర్శనకుతూహలుడై
సంతోషాన్నీ పొందాడు.
స పాండురోద్విద్ధవిమానమాలినీం
మహార్హజాంబూనదజాల తోరణాం |
యశస్వినీం రావణబాహుపాలితాం
క్షపాచరైః భీమబలైః స్సమావృతామ్|| 56
స్వచ్ఛరాజప్రసాదపంక్తులతో,
బంగారుకిటికీలతో, తోరణాలతో,
భీమబలురైన రాక్షసులతో,
ప్రసిద్ధమైన లంకను
హనుమంతుడు చూశాడు.
చంద్రో౭పి సాచివ్యమివాస్య కుర్వన్
తారాగణై ర్మధ్యగతో విరాజన్ |
జ్యోత్స్నావితానేన వితత్య లోకమ్
ఉత్తిష్ఠతే నైకసహస్రరశ్మిః || 57
అప్పుడు
వేలకిరణాలు గల చంద్రుడు
తారగణాలమధ్య
విలసిల్లుతూ, వెన్నెలచాందినీతో లోకాన్ని కప్పివేస్తూ,
హనుమంతునికి సహాయం
చేస్తున్నవానిలా ఉదయించాడు.
శంఖప్రభం క్షీరమృణాళవర్ణమ్
ఉద్గచ్ఛమానం వ్యవభాసమానమ్ |
దదర్శ చంద్రం స హరిప్రవీరః
పోఫ్లూయమానం సరసీవ హంసమ్ || 58
ఉదయించి, పైకి వస్తున్న చంద్రుడు
శంఖప్రభలతో
పాలలాంటి తెల్లని తామర
తూడుల వర్ణాలతో, ప్రకాశిస్తూ,
సరస్సున ఈదుతున్న హంసలా
మనోహరంగా ఉన్నాడు.
అట్టి చంద్రుని
హనుమంతుడు చూశాడు.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* ఉపాయం
= సాధనం. ఇవి నాలుగు. 1. సామం, 2. దానం, 3. భేదం, 4. దండం.
అనుకూలం కానివారిని
అనుకూలం చేసుకోవడానికి / లొంగదీసుకోవడానికి / శత్రువును జయించడానికి ఉపయోగించేవి.
1.సామం – అనుకూల ప్రవర్తన రూపమైన
ఉపాయం. ఇది 5 రకాలు.1. పరస్పరోపకారం
కనిపింపజేయటం - నీవది చేస్తే నేనిది చేస్తా.........మొదలైనవి (quid pro quo) 2. మంచితనం చేయడం.- మంచి చేసుకోవడం. 3.గుణాల్ని కొనియాడటం - పొగడడం. 4. చుట్టఱికాన్ని తెలుపడం. - మనం మనం చుట్టాలం. 5. నేను నీవాడనని మంచి
మాటలాడడం. - నీవూ నేనూ ఒకటే......మొదలైనవి.
2. దానం = ఇవ్వడం. ఇదీ 5 రకాలే. 1. తన ధనం (అంతా) ఇవ్వడం. 2. ఎక్కడి ధనమైనా తీసుకొంటే దానికి తాను అనుకూలంగా
ఉండటం. 3. అపూర్వవస్తువులను ఇవ్వడం.
4. ఇంకొకఱి ధనం
పుచ్చుకొనేలా చేయడం. 5. అప్పు తీర్చడం.
3. భేదం = విడగొట్టడం.
ఇది 3 రకాలు. 1. శత్రువుల స్నేహాన్ని
పాడుచేయడం. 2. శత్రువుల మధ్య ఘర్షణ
పుట్టించడం. 3. బెదిరించడం.
4. దండం = దండించడం. ఇది 3 రకాలు. 1. ధనం హరించడం. 2. పీడించడం. (బాధ పెట్టడం) 3. వధించడం. (చంపడం)
కొందఱు రాజనీతికోవిదులు మాయ, ఉపేక్ష, ఇంద్రజాలం ఈ మూడూ కలిపి సప్తోపాయాలు అన్నారు.
మాయ =
మోసం అని చెప్పుకోవచ్చు.
ఉపేక్ష =
పట్టించుకోకపోవడం.
ఇంద్రజాలం = కనికట్టు చేయడం.
ఇవి కాక నాయకుడు నాయిక
కోపాన్ని పోగొట్టేటప్పుడు ఉపయోగించే ఉపాయాలు ఆఱు.
సామం, దానం, భేదం, ఉపేక్ష, నతి ( నమస్కారం ), రసాంతరం
* అంగదుడు - వాలి పుత్రుడు. తల్లి తార. కిష్కింధకు సుగ్రీవుడు రాజయ్యాక ఇతడు
యువరాజయ్యాడు. రాముడు లంక చేరాక, అంగదుడు రావణుని వద్దకు దూతగా వెళ్లాడు.
* నీలుడు - సుగ్రీవుని సేనాధిపతి. మహాబలవంతుడు.
* సుగ్రీవుడు - స్త్రీ రూపంలో ఉన్న ఋక్షవిరజునియందు
సూర్యునివల్ల జన్మించిన వానరుడు. వాలి తమ్ముడు. హనుమంతుడు ఇతని మంత్రి.
* వైదేహి - విదేహ రాజ పుత్రిక = సీత.
* మార్జాలం - పిల్లి. చడీ చప్పుడు లేకుండా, ఎవరి కంటా పడకుండా సంచరించటం పిల్లి స్వభావం.
కాబట్టి హనుమంతుడు
పిల్లి ప్రమాణంలోకి తన రూపాన్ని కుదించుకొన్నాడని తలచవచ్చు
* ప్రదోషం - మునిమాపు. దోషాయాః ప్రారంభః ప్రదోషః.
దోష అనగా రాత్రి. దాని యొక్క ప్రారంభం ప్రదోషం.
ఇది ఈశ్వరునికి ఇష్టమైన
సమయం. ఈ సమయంలో ఈశ్వర ప్రార్థన
చాల మంచిది.
--------------------------------------------------------------------------------------
కరౌ సీతాపతిః
పాతు హృదయం జామదగ్న్యజిత్ |
మధ్యం పాతు ఖరధ్వంసీ నాభిం జామ్బవదాశ్రయః ||7||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్వాల్మీకిరామాయణే ఆదికావ్యే సుందరకాండే ద్వితీయస్సర్గః (2)
మంగళం మహత్
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి