30, మే 2020, శనివారం

Sundarakanda సుందరకాండ 12


రామసుందరం
ద్వాదశస్సర్గః
స తస్య మధ్యే భవనస్య మారుతి:
లతాగృహాంశ్చిత్రగృహాన్ నిశాగృహాన్ |
జగామ సీతాం ప్రతిదర్శనోత్సుకో
న చైవ తాం పశ్యతి చారుదర్శనామ్ || 1
మారుతి, సీతను దర్శింపగోరి, పట్టుదలతో రావణుని భవనానికి మధ్యనున్న లతాగృహాల్ని, చిత్రశాలల్ని, నిశామందిరాల్ని, వెదికాడు. కాని ఆ చక్కని సీత మాత్రం కనబడలేదు.
స చింతయామాస తతో మహాకపి:
ప్రియామపశ్యన్ రఘునందనస్య తామ్ |
ధ్రువం న సీతా ధ్రియతే యథా న మే
విచిన్వతో దర్శనమేతి మైథిలీ || 2
రాముని ప్రియపత్నిజానకిని చూడలేకపోయిన హనుమ, ఇలా అనుకొన్నాడు. "ఎంత వెదకినా, మైథిలి  కనబడలేదు. కాబట్టి ఆమె నిశ్చయంగా మరణించి ఉంటుంది.        
సా రాక్షసానామ్ ప్రవరేణ జానకీ
స్వశీలసంరక్షణతత్పరా సతీ |
అనేన నూనం ప్రతి దుష్టకర్మణా
హతా భవేదార్యపథే పరే స్థితా || 3
పాతివ్రత్యరక్షణలో ధర్మనిశ్చయం కలదైన ఉత్కృష్టమైన సజ్జనులమార్గాన్ని స్వీకరించినసీత, రావణుని కాదన్నందుకు ఆ దుష్టునిచే తప్పక చంపబడే ఉంటుంది.
విరూపరూపా వికృతా వివర్చసో
మహాననా దీర్ఘవిరూపదర్శనా: |
సమీక్ష్య సా రాక్షసరాజయోషితో
భయాద్వినష్టా జనకేశ్వరాత్మజా || 4
రావణయోషితలైన రాక్షసస్త్రీలు విరూపరూపలు. వికృతలు. తేజోహీనదేహులు. మహాననులు. దీర్ఘవిరూపదర్శనులు. వారిని చూచి భయంతో జానకి ప్రాణాలు విడచి ఉంటుంది.
సీతా మదృష్ట్వా హ్యనవాప్య పౌరుషం
విహృత్య కాలమ్ సహ వానరైశ్చిరమ్ |
న మే౭స్తి సుగ్రీవసమీపగా గతి:
సుతీక్ష్ణదండో బలవాంశ్చ వానర: || 5
వానరులతో కలసి, ఇంతకాలం వెదికాను. కాని ఆమె కనపడలేదు.  పురుష ప్రయత్నం విఫలమైంది. ఈ స్థితిలో సుగ్రీవుని వద్దకు వెళ్లరాదు. వెళ్తే తీక్ష్ణంగా దండిస్తాడు.
దృష్టమంత:పురం సర్వం దృష్టా రావణయోషిత: |
న సీతా దృశ్యతే సాధ్వీ వృథా జాతో మమ శ్రమ: || 6
రావణాంతఃపురం సర్వం చూశాను. రావణకాంత లందఱూ కనబడ్డారు. సీతాసాధ్వి కనబడలేదు. నా శ్రమంతా వృథా అయింది. 
కిం ను మాం వానరాస్సర్వే గతం వక్ష్యంతి సంగతా: |
గత్వా తత్ర త్వయా వీర కిం కృతం తద్వదస్వ న: || 7
నేను తిరిగి వెళ్తే, వానరులందఱూ, నా చుట్టూ చేరి, ఏమంటారో? "వీరా! లంకకు వెళ్లి ఏం చేశావు? మాకు చెప్పు". అంటారు.  
అదృష్ట్వా కిం ప్రవక్ష్యామి తామహం జనకాత్మజామ్ |
ధ్రువం ప్రాయముపైష్యంతి కాలస్య వ్యతివర్తనే || 8
జానకిని చూడకుండా నేను ఏం సమాధానం ఇవ్వగలను? సమయం మించిపోతే వాళ్లు ప్రాయోపవేశం చేస్తారు.
కిం వా వక్ష్యతి వృద్ధశ్చ జాంబవానంగదశ్చ స: |
గతం పారం సముద్రస్య వానరాశ్చ సమాగతా: || 9
వానరుల్ని కలుసుకొంటే, జాంబవంతుడు, అంగదుడు, తక్కినవారు ఏమంటారో ఏమో?
అనిర్వేదశ్శ్రియో మూలమ్ అనిర్వేద: పరం సుఖమ్ |
భూయస్తత్ర విచేష్యామి న యత్ర విచయ: కృత: || 10
వేదన లేకుండా ఉత్సాహంతో ఉంటే, శ్రేయోసిద్ధి, పరమసుఖం కల్గుతాయి. కాబట్టి ఇంతవఱకు వెదకని ప్రదేశాలన్నీ వెదకుతాను.
అనిర్వేదో హి సతతం సర్వార్థేషు ప్రవర్తక: |
కరోతి సఫలం జంతో:  కర్మ యత్ తత్ కరోతి స: || 11
సర్వార్థాల్లో అనిర్వేదంగా ఉండటమే శ్రేయస్కరం. అది పనుల్ని సఫలం చేస్తుంది.
తస్మాదనిర్వేదకృతం యత్నం చేష్టే౭హముత్తమమ్ |
అదృష్టాంశ్చ విచేష్యామి దేశాన్ రావణపాలితాన్ || 12
అందువల్ల దిగులు పడకుండా, గట్టి ప్రయత్నం చేస్తాను. వెదకని ప్రదేశాలన్నీ వెదకుతాను.
ఆపానశాలా విచితా: తథా పుష్పగృహాణి చ |
చిత్రశాలాశ్చ విచితా భూయ: క్రీడాగృహాణి చ || 13
పానశాలలు మొదలు పుష్పగృహాలు, చిత్రశాలలు,  క్రీడాగృహాలు,
నిష్కుటాంతరరథ్యాశ్చ విమానాని చ సర్వశ: |
ఇతి సంచింత్య భూయో౭పి విచేతుముపచక్రమే || 14
గృహోద్యానాలు, అందలి వీథులు, భవనాల్ని పూర్తిగా గాలించాను. అయినా మళ్లీ వెదకుతాను" అని ఆలోచించి, మళ్లీ వెదకడం ప్రారంభించాడు.
భూమీ గృహాంశ్చైత్య గృహాన్ గృహాతిగృహకానపి |
ఉత్పతన్నిష్పతంశ్చాపి తిష్ఠన్గచ్ఛన్ పునః పునః || 15
అన్ని రకాల గృహాల్నిమళ్లీ మళ్లీ వెదకాడు. ఆ యా చోట్ల ఎక్కుతూ, దిగుతూ, నిలబడుతూ, ముందుకువెళ్తూ,

అపావృణ్వంశ్చ ద్వారాణి కవాటాన్యవఘాటయన్ |
ప్రవిశన్నిష్పతంశ్చాపి ప్రపతన్నుత్పతన్నపి || 16
తలుపులు తెరుస్తూ, మూస్తూ, లోపలికి వెళ్తూ, బయటకు వస్తూ, వెదకాడు.
సర్వమప్యవకాశం స విచచార మహాకపిః |
చతురంగుళమాత్రో2పి నావకాశః స విద్యతే |
రావణాన్తఃపురే తస్మిన్ యం కపిర్న జగామ సః || 17
ఇలా హనుమ వెదకని స్థలం లేదు. రావణాంతఃపురంలో ప్రతి అంగుళం గాలించివేశాడు.
ప్రాకరాన్తర రథ్యాశ్చ వేదికాశ్చైత్య సంశ్రయాః |
దీర్ఘికాః పుష్కరిణ్యశ్చ సర్వం తేనావలోకితమ్ || 18
వీథుల్ని, కూడళ్లను, వేదికల్ని, దిగుడుబావుల్ని, సరస్సుల్ని పరిశీలించాడు.
రాక్షస్యో వివిధాకారా విరూపా వికృతాస్తథా |
దృష్టా హనుమతా తత్ర న తు సా జనకాత్మజా || 19
వివిధాకారాల రాక్షసస్త్రీలని చూశాడు. జానకి మాత్రం కనబడలేదు.
రూపేణాప్రతిమా లోకే వరా విద్యాధర స్త్రియః |
దృష్టా హనుమతా తత్ర న తు రాఘవ నన్దినీ || 20
విద్యాధరస్త్రీలు కనిపించారు కానీ రాఘవపత్ని కనబడలేదు.
నాగ కన్యా వరారోహాః  పూర్ణ చన్ద్ర నిభాననాః |
దృష్టా హనుమతా తత్ర న తు సీతా సుమధ్యమా || 21
నాగకన్యలు కనిపించారు కానీ సీత కనబడలేదు.
ప్రమథ్య రాక్షసేన్ద్రేణ నాగ కన్యా బలాద్ధృతాః |
దృష్టా హనుమతా తత్ర న సా జనక నన్దినీ || 22
నిర్బంధాల్లో ఉన్న నాగకన్యల్ని చూశాడు కానీ జానకి కనబడలేదు.
సో2పశ్యంస్తాం మహా బాహుః పశ్యంశ్చాన్యా వర స్త్రియః |
విషసాద ముహుర్ధీమాన్ హనుమాన్ మారుతాత్మజః || 23
ఎందఱో సుందరీమణుల్నిచూశాడు కానీ (సీత కనబడకపోవడంతో) ఎంతో విచారగ్రస్తుడయ్యాడు.
ఉద్యోగం వానరేన్ద్రాణం ప్లవనం సాగరస్య చ |
వ్యర్థం వీక్ష్యానిలసుత శ్చిన్తాం పునరుపాగమత్ || 24
వానరేంద్రుల ప్రయత్నం, తన సాగరలంఘనం, వ్యర్థాలైనవికదా! అని చింతించాడు.
అవతీర్య విమానాచ్చ హనుమాన్ మారుతాత్మజః |
చిన్తాముపజగామాథ శోకోపహత చేతసః || 25
హనుమ, విమానం నుండి దిగి, కలవరపాటుకు గురై, ఆలోచనలో పడ్డాడు.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

తరుణౌ రూపసమ్పన్నౌ సుకుమారౌ మహాబలౌ | పుణ్డరీకవిశాలాక్షౌ చీరకృష్ణాజినామ్బరౌ ||17||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ద్వాదశస్సర్గః (12)

మంగళం మహత్

కామెంట్‌లు లేవు:

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి

SUNDARAKANDA సుందరకాండ 36

  రామసుందరం - షట్త్రింశస్సర్గః   భూయ ఏవ మహాతేజా హనూమాన్మారుతాత్మజః | అబ్రవీత్ప్రశ్రితం వాక్యం సీతాప్రత్యయకారణాత్ || 1 || సీతక...