రామసుందరం
షష్ఠస్సర్గః
స
నికామం విమానేషు విషణ్ణః కామరూపధృక్ |
విచచార
పునర్లంకాం లాఘవేన సమన్వితః || 1
హనుమంతుడు, రావణుని గృహాల్లో
ఎక్కడా సీత జాడ కానక,
ఎంతో విచారించాడు. మరల జాగరూకుడై, లాఘవంతో లంకంతా వెదకడం
మొదలుపెట్టాడు.
ఆససాదాథ
లక్ష్మీవాన్ రాక్షసేంద్రనివేశనమ్ |
ప్రాకారేణార్కవర్ణేన భాస్వరేణాభిసంవృతమ్
|| 2
సూర్యకాంతితో ప్రకాశిస్తున్న ప్రాకారం
కల రావణుని ప్రాసాదాన్ని సమీపించాడు.
రక్షితం
రాక్షసైర్ఘోరైః సింహైరివ మహద్వనమ్ |
సమీక్షమాణో
భవనం చకాశే కపికుంజరః
|| 3
సింహరక్షితవనంలా, భయంకరరాక్షసుల
కాపలాలో ఉన్న ఆ భవనాన్ని చూచి,
ఆశ్చర్యపడ్డాడు.
రూప్యకోపహితైశ్చిత్రైః తోరణైర్హేమభూషితైః |
విచిత్రాభిశ్చ
కక్ష్యాభిః
ద్వారైశ్చ రుచిరైర్వృతమ్
|| 4
దానికి వెండిబంగారాలతో నిర్మించిన తోరణాలు, చిత్రవిచిత్ర
అంతస్తులు, అందమైన ద్వారాలు
ఉన్నాయి.
గజాస్థితైర్మహామాత్రైః శూరైశ్చ విగతశ్రమైః |
ఉపస్థితమసంహార్యైః హయైస్స్యందనయాయిభిః
|| 5
ఆ భవనసమీపంలో మదపుటేనుగులపై
శూరులున్నారు. అశ్వారూఢులు, రథారూఢులు సర్వసన్నద్ధులై ఉన్నారు.
సింహవ్యాఘ్రతనుత్రాణైః దాంతకాంచనరాజతైః |
ఘోషవద్భిర్విచిత్రైశ్చ సదా విచరితం రథైః
|| 6
దంతాలు, వెండి, బంగారాలతో
నిర్మింపబడిన రథాలు అటూ ఇటూ తిరుగుతున్నాయి. వాటిలో
సింహవ్యాఘ్రచర్మాలతో చేసిన కవచాలున్నాయి.
బహురత్నసమాకీర్ణం పరార్థ్యాసనభాజనమ్ |
మహారథసమావాసం మహారథమహాస్వనమ్
|| 7
రత్నాలంకృతమైన ఆ భవనంలో ఆసనాలు, పాత్రలు ఉన్నాయి. మహారథులున్నారు. మహారథాలు చేస్తున్న
ధ్వనులున్నాయి.
దృశ్యైశ్చ
పరమోదారైః తైస్తైశ్చ మృగపక్షిభిః |
వివిధైర్బహుసాహస్రైః
పరిపూర్ణం సమంతతః || 8
వేలసంఖ్యలో, గంభీరాలై, చూడముచ్చట గొల్పే, అందమైన
జింకలు, పక్షులు ఉన్నాయి.
వినీతైరంతపాలైశ్చ రక్షోభిశ్చ సురక్షితమ్ |
ముఖ్యాభిశ్చ
వరస్త్రీభిః
పరిపూర్ణం సమంతతః
|| 9
ఆ భవనం,
సుశిక్షితులతో రక్షింపబడుతోంది. వరస్త్రీలతో పరిపూర్ణమై ఉంది.
ముదితప్రమదారత్నం రాక్షసేంద్రనివేశనమ్ |
వరాభరణసంహ్రాదైః సముద్రస్వననిస్స్వనమ్
|| 10
రావణనివాసంలో వనితలు ఆనందంలో
ఓలలాడుతున్నారు. వారి ఆభరణాల మంజుల
రవాలు సముద్రపుటలలధ్వనుల్లా
మనోజ్ఞంగా ఉన్నాయి.
తద్రాజగుణసంపన్నం ముఖ్యైశ్చాగరుచందనైః
మహాజనై
స్సమాకీర్ణం
సింహైరివ మహద్వనమ్
|| 11
ఆ భవనం,
ఛత్రాచామరాది రాజచిహ్నాలతో, అగరుచందనాదుల
పరిమళాలతో అలరారుతోంది.
బలిష్ఠులతో సింహవనంలా ఉంది.
భేరీమృదంగాభిరుతం శంఖఘోషనినాదితమ్ |
నిత్యార్చితం
పర్వహుతం
పూజితం రాక్షసైస్సదా
|| 12
భేరీమృదంగధ్వనులు, శంఖనాదాలతో మారుమ్రోగుతూ, రాక్షసులతో
సర్వపర్వకాలాల్లో హోమం చేయబడుతూ, (అందఱికీ
సుఖకరమైంది) ఆ భవనం పూజింపబడుతోంది.
(కావలి ఉండటం వల్ల దుష్ప్రవేశమైంది)
సముద్రమివ
గంభీరం సముద్రమివ నిస్స్వనమ్ |
మహాత్మనో
మహద్వేశ్మ మహారత్నపరిచ్ఛదమ్ || 13
ఆ భవనం సముద్రంలా గంభీరమైనది. (రావణభయంతో) నిశ్శబ్దమైనది. దాని పైకప్పును
గొప్పరత్నాలతో చేశారు.
మహారత్నసమాకీర్ణం దదర్శ స మహాకపిః |
విరాజమానం
వపుషా గజాశ్వరథసంకులమ్ || 14
భవనం నిండా రత్నాలే. అటువంటి రావణుని
గృహాన్ని ఆంజనేయుడు చూశాడు.
గజాశ్వరథాలు, మధురాకృతి గల
లంకాభరణమిత్యేవ సో౭మన్యత మహాకపిః |
చచార
హనుమాంస్తత్ర రావణస్య సమీపతః || 15
ఆ భవనం, లంకకే ఆభరణమనుకొన్నాడు.
దాని సమీపంలో సంచరించాడు.
గృహాద్గృహం
రాక్షసానామ్ ఉద్యానాని చ వానరః |
వీక్షమాణో
హ్యసంత్రస్తః ప్రాసాదాంశ్చ చచార సః || 16
రాక్షసగృహాలను, ప్రాసాదాలను,
ఉద్యానవనాలను క్రమక్రమంగా వీక్షిస్తూ, నిర్భయంగా
సంచరించాడు.
అవప్లుత్య
మహావేగః ప్రహస్తస్య నివేశనమ్ |
తతో౭న్యత్
పుప్లువే వేశ్మ మహాపార్శ్వస్య వీర్యవాన్ || 17
ఆయన అతివేగంతో, ప్రహస్తుని ఇంటికి, అక్కడినుండి మహాపార్శ్వుని
ఇంటికి వెళ్లాడు.
అథ
మేఘప్రతీకాశం కుంభకర్ణనివేశనమ్ |
విభీషణస్య
చ తదా పుప్లువే స మహాకపిః || 18
మేఘంలాంటి కుంభకర్ణుని ఇంటికి, విభీషణుని ఇంటికి
వెళ్లాడు.
మహోదరస్య
చ గృహం విరూపాక్షస్య చైవ హి |
విద్యుజ్జిహ్వస్య
భవనం విద్యున్మాలేస్తథైవ చ
|| 19
తర్వాత ఆయన, మహోదరుడు, విరూపాక్షుడు, విద్యుజ్జిహ్వుడు,
విద్యున్మాలుడు
వజ్రదంష్ట్రస్య
చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః |
శుకస్య
చ మహాతేజాః
సారణస్య చ ధీమతః
|| 20
వజ్రదంష్ట్రుడు, శుకుడు, సారణుడు -
వీరిండ్లకు వెళ్లాడు.
తథా
చేంద్రజితో వేశ్మ జగామ హరియూథపః |
జంబుమాలే
స్సుమాలేశ్చ
జగామ హరిసత్తమః
|| 21
ఇంద్రజిత్తు, జంబుమాలి, సుమాలి ఇండ్లకు
వెళ్లాడు.
రశ్మికేతోశ్చ
భవనం సూర్యశత్రోస్తథైవ చ |
వజ్రకాయస్య
చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః
|| 22
రశ్మికేతువు, సూర్యశత్రువు, వజ్రకాయుడు,
ధూమ్రాక్షస్య
చ సంపాతే: భవనం మారుతాత్మజ: |
విద్యుద్రూపస్య
భీమస్య ఘనస్య విఘనస్య చ
|| 23
ధూమ్రాక్షుడు, సంపాతి, విద్యుద్రూపుడు, భీముడు, ఘనుడు, విఘనుడు,
శుకనాసస్య
వక్రస్య శఠస్య వికటస్య చ |
హ్రస్వకర్ణస్య
దంష్ట్రస్య
రోమశస్య చ రక్షస:
|| 24
శుకనాసుడు, వక్రుడు, శఠుడు, వికటుడు, హ్రస్వకర్ణుడు, దంష్ట్రుడు
రోమశుడు,
యుద్ధోన్మత్తస్య
మత్తస్య ధ్వజగ్రీవస్య నాదిన: |
విద్యుజ్జిహ్వేంద్రజిహ్వానాం తథా హస్తిముఖస్య చ
|| 25
యుద్ధోన్మత్తుడు, మత్తుడు, ధ్వజగ్రీవుడు, నాది, విద్యుజ్జిహ్వుడు, ఇంద్రజిహ్వుడు,
హస్తిముఖుడు
కరాళస్య
పిశాచస్య శోణితాక్షస్య చైవ హి |
క్రమమాణ:
క్రమేణైవ హనుమాన్ మారుతాత్మజ:
|| 26
కరాళుడు, పిశాచుడు, శోణితాక్షుడు మొదలైన రాక్షసుల ఇండ్లకు వరుసగా వెళ్లి, శోధించాడు.
తేషు
తేషు మహార్హేషు భవనేషు మహాయశా: |
తేషామ్
ఋద్ధిమతామ్ ఋద్ధిం
దదర్శ స మహాకపి:
|| 27
ఆ యా గృహాల్లో సంచరిస్తూ, వారి సంపదలను
వీక్షించాడు.
సర్వేషాం
సమతిక్రమ్య భవనాని సమంతత: |
ఆససాదాథ
లక్ష్మీవాన్
రాక్షసేంద్రనివేశనమ్
|| 28
అన్ని భవనాలను పూర్తిగా శోధించాక, రావణుని ఇంటికి
వెళ్లాడు.
రావణస్యోపశాయిన్యో దదర్శ హరిసత్తమ: |
విచరన్
హరిశార్దూలో
రాక్షసీర్వికృతేక్షణా:
|| 29
రావణుని సమీపంలో శయనించిన, వికృతచూపులుగల
రాక్షసస్త్రీలను చూశాడు.
శూలముద్గరహస్తాశ్చ శక్తితోమరధారిణీ: |
దదర్శ
వివిధాన్ గుల్మాన్
తస్య రక్ష:పతేర్గృహే
|| 30
వారు శూలాలు, గుదియలు, శక్తి, తోమరాలు ధరించి ఉన్నారు.
ఇంకా అక్కడ నానావిధసేనావిభాగాలను కూడా
చూశాడు.
రాక్షసాంశ్చ
మహాకాయాన్ నానాప్రహరణోద్యతాన్ |
రక్తాన్
శ్వేతాన్ సితాంశ్చైవ
హరీంశ్చాపి మహాజవాన్
|| 31
వివిధాయుధాల్ని ధరించిన మహాకాయుల్ని, బంధించి ఉంచిన ఎఱ్ఱని, తెల్లని, గొప్ప గమనవేగం కల
గుఱ్ఱాల్ని చూశాడు.
కులీనాన్
రూపసంపన్నాన్ గజాన్ పరగజారుజాన్ |
నిష్ఠితాన్
గజశిక్షాయామ్
ఐరావతసమాన్ యుధి
|| 32
ఉత్తమజాతి, చక్కని ఆకారం, శత్రుగజాలను పీడించే సామర్థ్యం, యుద్ధవిద్యలలో సుశిక్షణ, ఐరావతసామ్యం కలిగిఉండి,
నిహంతౄన్
పరసైన్యానాం గృహే తస్మిన్ దదర్శ స: |
క్షరతశ్చ
యథా మేఘాన్
స్రవతశ్చ యథా గిరీన్
|| 33
శత్రుసైన్యాల్ని హతమార్చేవి, వర్షిస్తున్న
మేఘాల్లా ప్రవాహం కలిగిన గిరుల్లా మదజలం స్రవించేవి,
మేఘస్తనితనిర్ఘోషాన్ దుర్ధర్షాన్ సమరే పరై: |
సహస్రం
వాహినీస్తత్ర జాంబూనదపరిష్కృతా: || 34
మేఘగర్జనల్లా ఘీంకరించేవి, ఎదిరించ వీలులేనివి అయిన మదపుటేనుగుల్ని చూశాడు. బంగారు అలంకారాలు
హేమజాలపరిచ్ఛన్నా: తరుణాదిత్యసన్నిభా: |
దదర్శ
రాక్షసేంద్రస్య రావణస్య నివేశనే || 35
బంగారు ఆభరణాలు కలిగి, మధ్యాహ్నసూర్యునిలాంటి వేలసేనలను చూశాడు.
శిబికా
వివిధాకారా:
స కపిర్మారుతాత్మజ: |
లతాగృహాణి
చిత్రాణి
చిత్రశాలాగృహాణి చ
|| 36
వివిధపల్లకీలు, చిత్రమైన పొదరిళ్లు, చిత్రశాలలు,
క్రీడాగృహాణి
చాన్యాని దారుపర్వతకానపి |
కామస్య
గృహకం రమ్యం దివాగృహకమేవ చ |
దదర్శ
రాక్షసేంద్రస్య
రావణస్య నివేశనే
|| 37
క్రీడామందిరాలు, దేవదారు వృక్షాలున్న క్రీడాపర్వతాలు, కామగృహాలు, దివాగృహాలు చూశాడు. (వెతికాడు)
స
మందరగిరిప్రఖ్యం మయూరస్థానసంకులమ్ || 38
ఆ రావణుని భవనం, మందరగిరిలా
బంగారుమయమై ఉంది. క్రీడామయూరాలు,
ధ్వజయష్టిభిరాకీర్ణం దదర్శ భవనోత్తమమ్ |
అనేకరత్నసంకీర్ణం నిధిజాలం సమంతత:
|| 39
ధ్వజపతాకాలు, రత్నాలు, నిధులు కలది.
ధీరనిష్ఠితకర్మాంతం గృహం భూతపతేరివ |
అర్చిర్భిశ్చాపి
రత్నానాం
తేజసా రావణస్య చ
|| 40
సదాశివునికైలాసంలా దృఢవ్రతుల తపఫలం అనదగ్గ (కష్టపడి నిపుణులు తయారుచేశారనుట) రత్నకాంతులతో, రావణుని తేజస్సుతో
విరరాజాథ
తద్వేశ్మ రశ్మిమానివ రశ్మిభి: |
జాంబూనదమయాన్యేవ శయనాన్యాసనాని చ |
భాజనాని
చ ముఖ్యాని
దదర్శ హరియూథప:
|| 41
వెలుగుతూ, చండకిరణుడైన
సూర్యునిలా ఉంది. హనుమంతుడు చూసిన ఆ రావణభవనాన తల్పాలు, ఆసనాలు, ముఖ్యపాత్రలు అన్నీ
కాంచనమయమే.
మధ్వాసవకృతక్లేదం మణిభాజనసంకులమ్ |
మనోరమమసంబాధం కుబేరభవనం యథా
|| 42
ఆ భవనం తేనె మద్యాలతో తడిసింది. మణులు పొదిగిన
పాత్రలు కలది. కుబేరప్రాసాదంలా
విశాలంగా మనోహరంగా ఉంది.
నూపురాణాం
చ ఘోషేణ కాంచీనాం నినదేన చ |
మృదంగతలఘోషైశ్చ ఘోషవద్భిర్వినాదితమ్
|| 43
కాలి అందెల సవ్వడులు, ఒడ్డాణాల రవళులు, మృదంగనాదాలతో
మార్మ్రోగుతోంది.
ప్రాసాదసంఘాతయుతం స్త్రీరత్నశతసంకులమ్ |
సువ్యూఢకక్ష్యం
హనుమాన్
ప్రవివేశ మహాగృహమ్
|| 44
పెక్కు మేడలు, పెక్కువేలమంది ఉత్తమస్త్రీలు,
మిక్కిలి విశాలమైన తొట్టికట్లు(లోగిళ్లు)తో ఒప్పే, ఆ రావణుని
మహాగృహంలోకి హనుమంతుడు ప్రవేశించాడు.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
పాతాళ భూతల వ్యోమచారిణ శ్ఛద్మచారిణః | న
ద్రష్టు మపి శక్తాస్తే రక్షితం రామనామభిః ||11||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకియే ఆదికావ్యే సుందరకాండే
షష్ఠస్సర్గః (6)
మంగళం మహత్
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి