రామసుందరం
ఏకోనత్రింశస్సర్గః
తథాగతాం తాం వ్యథితా
మనిందితాం
వ్యపేతహర్షాం
పరిదీనమానసాం ।
శుభాం నిమిత్తాని
శుభాని భేజిరే
నరం శ్రియా జుష్టమి వోపజీవినః ॥
1
సంపద కలవాని చెంతకు సేవకులు చేరినట్లు, పరమదుఃఖిత, అనిందిత, సంతోషం లేనిది, పరిదీనమానస అయిన ఆ మంగళస్వరూపిణి సీతను, శుభనిమిత్తాలు ఆశ్రయించాయి.
తస్యా శ్శుభం వామ మరాళపక్ష్మ
రాజీవృతం
కృష్ణవిశాలశుక్లమ్‌ ।
ప్రాస్సంద తైకం నయనం
సుకేశ్యా
మీనాహతం పద్మ మి
వాభితామ్రమ్‌ ॥ 2
శుభమైనదై, వంకరలైన
ఱెప్పవెండ్రుకలు కల్గి,
మధ్యలో నల్లగా, చుట్టూ తెల్లగా, కొనల్లో
ఎఱ్ఱగా, ఒప్పే, సీత ఎడమకన్ను, చేపచే కొట్టబడిన కమలంలా
అదరింది.
భుజ శ్చ
చార్వంచితపీనవృత్తః
పరార్థ్యకాలాగరుచందనార్హః ।
అనుత్తమే నాధ్యుషితః
ప్రియేణ
చిరేణ వామ స్సమవేపతాఽశు ॥
3
సుందరమై, ఉత్తమమై, బలసి, గుండ్రంగా ఉండి, శ్రేష్టమైన కృష్ణాగరుగంధపుపూతలకు
తగినదై, భర్త రామునికి, చిరకాలం తలగడయైన,
సీత
ఎడమ
భుజం కంపించింది.
గజేంద్రహస్త
ప్రతిమశ్చ పీన
స్తయో ర్ద్వయో స్సంహతయో స్సుజాతః
।
ప్రస్పందమానః పున
రూరు రస్యా
రామం పురస్తాత్‌
స్థిత మాచచక్షే ॥ 4
‘రాముడు ముందటనే
ఉన్నాడ’ని, సూచిస్తోందా అన్నట్లు, సుజాతమై, ఏనుగు తొండంలా బలసి, ఒకదాంతో
ఒకటి చక్కగా కలిసికొని ఉన్న, ఆమె రెండుతొడల్లో, ఎడమతొడ, బాగా
చలించింది.
శుభం పున ర్హేమసమానవర్ణ
మీష ద్రజోధ్వస్తమి
వామలాక్ష్యాః ।
వాస: స్థితాయా శ్శిఖరాగ్రదత్యాః
కించి త్పరిస్రంసత
చారుగాత్ర్యాః ॥ 5
స్వచ్ఛమైన కండ్లు, కొనలు గుండ్రంగా ఉండే దంతాలు, చారుగాత్రం, కల్గి, నిలబడి ఉన్న, ఆ సీత కట్టుకొన్న, మంగళకరమైన, బంగారురంగు
కల్గి, కొంచెం దుమ్మువల్ల
కాంతి తగ్గినదైన చీర, కొద్దిగా జాఱింది.
ఏత్తె ర్నిమిత్తై రపరై శ్చ సుభ్రూ
స్సంబోధితా ప్రా గపి
సాధుసిద్ధైః ।
వాతాతపక్లాంతమివ ప్రణష్టం
వర్షేణ బీజం
ప్రతిసంజహర్ష ॥ 6
అందమైన కనుబొమలు కల సీత, గాలిఎండల తాకుడుకు వాడి, కృశించిన, బీజం, వర్షంతో తెప్పరిల్లి, మళ్లీ
కాంతి పొందినట్లు, ఇదివఱకు సరియైన ఫలాలనిచ్చేవి అని నిర్ణయింపబడిన ఈ శుభనిమిత్తాలచేతా, ఇంకా మఱికొన్నిటిచేతా, శుభం(రామసమాగమం)కల్గుతుందని
ఎఱిగి, ఎంతో సంతోషించింది.
తస్యాః పున ర్బింబఫలాధరోష్ఠం
స్వక్షిభ్రుకేశాంత
మరాళపక్ష్మ ।
వక్త్రం బభాసే సితశుక్లదంష్ట్రం
రాహోర్ముఖా చ్చంద్ర
ఇవ ప్రముక్తః ॥ 7
దొండపండువంటి క్రింది పెదవి, అందమైన కనుబొమలు, ముంగురులు, వంకరలైన
ఱెప్పవెండ్రుకలు, స్వచ్చమైన తెల్లని
దంతాలు, కల ఆ సీత ముఖం, తిరిగి, రాహువు నోటనుండి విడివడిన చంద్రునిలా, ప్రకాశించింది.
సా వీతశోకా
వ్యపనీతతంద్రీ
శాంతజ్వరా
హర్షవివృద్ధసత్వా ।
అశోభతార్యా వదనేన
శుక్లే
శీతాంశునా రాత్రి రి
వోదితేన ॥ 8
శోకం, మాంద్యం, ఆందోళన, ఆలస్యం, నిరుత్సాహం పోయి, తాపం ఉపశమించి, సంతోషంతో మనసు
వికసించగా, పూజ్యురాలైన
ఆ
సీత, చంద్రోదయంతో
శుక్లపక్షరాత్రిలా, వికసించిన వదనంతో, శోభిల్లింది.
-----------------------------------------------------------------------------------------
కూజన్తం
రామరామేతి మధురం మధురాక్షరమ్ | ఆరుహ్య కవితాశాఖాం వన్దే వాల్మీకికోకిలమ్ ||34||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్వాల్మీకిరామాయణే ఆదికావ్యే
సుందరకాండే ఏకోనత్రింశస్సర్గః (29)
మంగళం మహత్
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి